برای این کار کشیدن خط لوله ای به طول 209 کیلومتر از مسجدسلیمان به آبادان طرح ریزی شد و نخستین تلمبه خانه به منظور جبران افت فشار جریانی نفت در خطوط لوله در منطقه ای موسوم به "تمبی" در جنوب مسجدسلیمان احداث شد و پمپ های پیستونی رفت و برگشتی که با نیروی بخار به حرکت در می آمدند، پمپاژ نفت را عهده دار شدند.

افزایش روند تولید و صادرات نفت در سال های بعد نشان داد که وجود یک تلمبه خانه در تمبی کفابت نمی کند زیرا نفت خام تلمبه شده درون لوله، پس از عبور از بلندی های مسجد سلیمان و سرازیر شدن به دشت ها از نفس افتاده و به فشار افزایی مجدد نیاز داشت؛ به اين ترتيب بود که خطوط لوله بیشتری احداث شد و ظرفیت و تعداد تلمبه خانه ها، متناسب با اين خط لوله ها، افزایش یافت.

از زمان فعالیت تلمبه خانه گوره بیش از 50 سال می گذرد، نیم قرن است که نفت جنوب کشور به خارک می رود اما حالا قرار است یک میلیون بشکه نفت ورودی به این تلمبه خانه برای صادرات به مقصد جدیدی برود.

جاسک مقصد جدید صادرات نفت ایران

جاسک یکی از شهرهای بندری با قدمت و استراتژیک ایران در استان هرمزگان و در جنوب ایران، مقصدی است که نفت گوره برای صادرات از طریق آب های آزاد و اقیانوس هند با یکهزار کیلومتر خط لوله  42 اینچ به آنجا منتقل می شود. از طریق بندر جاسک می توان با مسقط، صحار، سلاله، دبی، ابوظبی، کویت، قطر، چابهار و ... ارتباط داشت.

به منظور رونق بخشی و توسعه  جاسک و سواحل مکران، طرح ها و پروژه های مختلفی تعریف شده که از میان آنها می توان از برنامه ریزی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی انرژی جاسک و تبدیل آن به قطب جدید انرژی در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه)، اجرای پروژه انتقال گاز طبیعی از طریق خط لوله به عمان، ساخت مخازن ذخیره سازی نفت خام و گاز، احداث پالایشگاه، مجتمع پتروشیمی و نیروگاه برق، احداث فرودگاه بین‌المللی جاسک، توسعه حمل و نقل  جاده ای و ریلی در امتداد ساحل بندرعباس، جاسک و چابهار، ایجاد شهرک صنعتی ایران و چین در جاسک و  ایجاد منطقه آزاد جاسک، یاد کرد.

با توجه به طرح ها و پروژه های تعریف شده، جاسک در آینده ای نزدیک به هاب نفتی ایران بدل می شود. بندری که با اجرای پروژه های نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از منطقه گوره به جاسک در استان هرمزگان، امکان پهلوگیری کشتی های بسیار بزرگ با ظرفیت 2 میلیون تن و ذخیره سازی 10 میلیون بشکه نفت خام را پیدا خواهد کرد.

انتقال نفت خام از گوره به جاسک با بیش از 1.8 میلیارد دلار سرمایه گذاری، به نوعی تمرکززادیی از پایانه های صادراتی و متنوع سازی این روند و کاهش ریسک صادرات از تنگه هرمز را در پی دارد؛ ضمن اینکه سبب ایجاد اشتغال در منطقه مکران و توسعه پایدار می شود.

تبلور توانمندی شرکت های ایرانی

برای انتقال یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از گوره به جاسک و به منظور جلوگیری از افت فشار، احداث پنج تلمبه خانه بین راهی برنامه ریزی شده که برای ساخت هر تلمبه خانه 18 ماه زمان لازم است.

تمام فعالیت ها در به ثمر رسیدن طرح ملی و استراتژیک انتقال نفت از گوره به جاسک در همه جبهه های کاری با همکاری شرکت های توانمند داخلی انجام می شود. به عنوان نمونه، در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین بار اتفاق افتاده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله سازی اهواز و ایران آروین، لوله سازی ماهشهر و لوله سازی صفا فعالیت می کنند.

احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی یکهزار کیلومتر نیز از طرف 6 پیمانکار ایرانی بخش خصوصی در حال انجام است که هر گستره به ترتیب شامل 148، 157، 134، 157، 164 و 235 کیلومتر خط لوله است. مبداء این خط لوله منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می شود.

در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است که از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود.

احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام نیز از سوی یک پیمانکار داخلی در حال انجام است. این پروژه در چارچوب B.O.T انجام شود؛ به این گونه که سرمایه گذار برای طرح انتخاب و پس از احداث آن در طول یک دوره سه ساله، به مدت 15 سال این مخازن به شرکت ملی نفت ایران اجاره داده شود. مالکیت مخازن پس از 15 سال بدون هزینه به شرکت ملی نفت ایران منتقل می شود.

ساخت و تأمین50 الکتروموتور غول‌آسا و بزرگ به دست سازندگان ایرانی نیز رکورد جدیدی که در اجرای این طرح ملی به ثبت می رسد به گفته وزیر نفت، افزون بر ساخت، کار بهره‌برداری از آن را به مدت پنج سال نیز به عهده شرکت های ایرانی است تا تضمینی برای کیفیت تولید این الکتروموتورها باشد. پیش‌بینی می‌شود با هدف تشویق شرکت‌های سازنده تجهیزات داخلی در حوزه‌های مختلف، این سیاست جدید یعنی مدیریت بهره‌برداری از تجهیزات به مدت محدود به سازندگان تجهیزات تسری پیدا کند.

با فعالیت همزمان پیمانکاران، سازندگان و شرکت های داخلی در طرح راهبردی انتقال نفت خام از گوره به جاسک می توان امیدوار بود که بخشی از این پروژه بزرگ سال آینده و کل طرح در سال 1400 مطابق برنامه زمانبندی، عملیاتی شود. با عملیاتی شدن این پروژه و انتقال یک میلیون یشکه نفت، امکان ایجاد منطقه آزاد تجاری در این منطقه محروم و در عین‌حال استراتژیک در جنوب کشور و در کنار آب‌های آزاد و با محوریت صنعت نفت، قوت می گیرد. تأسیس این منطقه آزاد تجاری بر بستر صنعت نفت می‌تواند سرآغاز حرکتی بزرگ هم  برای توسعه صنعت نفت و هم توسعه منطقه جاسک باشد.

فروغ گشتاسبی